آسباد های تاریخی نشتیفان، نمادی از فناوری مردمان قدیم - سفر حرفه ای ترکیه

خبرنگاران مشهد - آسباد های نشتیفان در 16 کیلومتری شهر خواف در خراسان رضوی قرار گرفته است و از آن به عنوان یکی از فناوری های دوران ایران باستان یاد می شود؛ زیرا که جغرافیای منطقه خواف به گونه ای است که در معرض باد های 120 روزه سیستان واقع شده است و مردم با ساخت این بنا ها نیروی باد را به خدمت خود درآورده و با آن گندم آرد می کردند.

مجموعه آسباد های نشتیفان با توجه به معماری مجذوب کننده و جالبی که دارند به عنوان یکی از جاذبه های مهم گردشگری خراسان رضوی به شمار می فرایند که سالانه صد ها گردشگر خارجی و هزاران گردشگر داخلی از آن دیدن می کنند. با توجه به اهمیت تاریخی آسباد های نشتیفان خواف این اثر تاریخی درصف اول ثبت فهرست جهانی یونسکو واقع شده است.

اغلب مورخین قدمت آسباد ها را به قبل از فتح ایران از طریق اعراب می دانند و برخی ساخت آن ها را به هزار و 700 سال قبل از میلاد مسیح مرتبط می سازند. این آسباد ها در کتاب جغرافیای تاریخی ولایت زاوه به این صورت ذکر شده اند که چرخ و پره های غول آسایی که 48 بال و 32 پر و هشت درگاه دارد و بر بام آسیاب و برای وزش باد قرار گرفته اند.

واژه آسباد خود از 2 واژه آس و باد تشکیل شده است. واژه آس در لغت نامه دهخدا این چنین تعریف شده است: هریک از دو سنگ مسطح، گِرد، و برهم نهاده که غلات را با آن خُرد و نرم می کنند. سازوکار آسباد ها به این صورت است که باد با عبور از دروازه ای بادگیر به زوایای درگاه های هشت گانه می رسد و چرخ و پر را به حرکت در می آورد. از حرکت چرخ و پر، نیرویی به محور عمودی آسیاب منتقل می شود و چون سر دیگر به سنگ رویی آسیاب متصل است بنابراین سنگ هماهنگ با گردش محور می چرخد.

به طور کلی می توان گفت آسباد های نشتیفان، سامانه ای است که درعین سادگی دارای کارایی خوبی بوده و نیرو های طبیعی را بدون صرف هزینه به کار می گرفته و در جهت فعالیت خود از آن بهره می برده.

آسباد ها نسبت به آسیاب های صنعتی کنونی هیچ آلودگی نداشته و چرخه منظم طبیعت برهم نمی زنند؛ این همان موضوعی است که امروزه بشر در پی آن است.

به گفته مدیر پایگاه میراث فرهنگی آسباد های ایران تا به امروز 507 آسباد در استان های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، کرمان و یزد شناسایی شده است که در مراحل ماندگاری مختلف هستند و از این تعداد آسباد شناسایی شده 178 مورد تخریب شده و بقایای آن به جای مانده است و در مجموع هم اکنون 329 آسباد در کشور موجود است.

در ادامه می توانید عکس هایی از آسباد های نشتیفان را مشاهده کنید:

/ ا. چ.

خبرنگاران خراسان رضوی مشهد